Życie
Mongołów
Warunki życia na stepach były bardzo trudne. Surowy klimat i
nieurodzajność terenów Azji Środkowej wymagały od Mongołów silnych i
zdrowych organizmów, by w ogóle znieść prymitywne warunki życia i nie
ulec chorobom powodującym ogromną śmiertelność. Przestrzenie położone
dalej od wody były niemal bezludne, gdyż koczownicy, wraz ze stadami
zwierząt, najchętniej przebywali na zboczach gór, nad rzekami i
jeziorami, gdzie roślinność była bujniejsza i gdzie łatwiej można było
zdobyć pożywienie. Plemiona nomadów żyły w ciągłym ruchu. Późną jesienią
większość z nich ciągnęła na południe, by uciec przed surową zimą i
znaleźć paszę dla zwierząt. Wiosną wyruszali na północ chroniąc się
przed upałami i suszą. Nieustannie też przemierzali stepy i pustynie w
poszukiwaniu zbiorników wodnych lub bagien.
Mongołowie byli
pasterzami i myśliwymi. Hodowali konie, wielbłądy, owce i kozy. Ich
pożywienie było niezwykle skromne. Przeważało w nim mięso i produkty
mleczne, natomiast nie znano prawie produktów mącznych. Niezbędne
witaminy pozyskiwano z rosnących dziko jagód, cebuli i nasion traw. Ich
zbieraniem zajmowały się kobiety. Małżeństwa zawierano dosyć wcześnie, a
o wyborze współmałżonka decydował ojciec, dla którego małżeństwo dziecka
oznaczało zawarcie sojuszu z innym rodem i korzyści w postaci dzielenia
pastwisk i terenów łowieckich. Praktykowane było wielożeństwo.
Mongołowie
mieszkali w jurtach składających się z lekkiej, drewnianej konstrukcji i
wojłokowego pokrycia. Ich rozmiary, w zależności od zamożności
właściciela, były różne, większość miała jednak po cztery metry
średnicy, co musiało wystarczyć kilku- lub kilkunastoosobowej rodzinie.
Jurty były łatwe do rozebrania, przewiezienia i ustawienia w nowym
miejscu, a były nim zazwyczaj kotliny rzek lub osłonięte od wiatru
zbocza gór w pobliżu wody. W środku namiotu znajdowało się palenisko.
Dym z ogniska uchodził przez otwór umieszczony w kopule jurty. Prawą
stronę „domu” zajmowały kobiety, dzieci i sprzęt domowy (m.in. drewniane
lub skórzane naczynia; glinianych nie używano ze względu na możliwość
zniszczenia w czasie wędrówki), natomiast lewą – mężczyźni, uzbrojenie i
uprząż końska. Cały dobytek musiał być na tyle lekki, aby można go było
przewozić na cztero- lub dwukołowych wozach ciągniętych przez woły lub
wielbłądy.
Mimo
oddziaływania innych religii, ogromny wpływ na życie duchowe, obyczaje i
zachowanie Mongołów wywierał szamanizm. Jego podstawą była wiara w duchy
dobre lub złe. Pośrednikami pomiędzy ludźmi i duchami byli kapłani –
szamani, obdarzeni ponadto mocą uzdrawiania ludzi za pomocą zaklęć,
modlitw i ziół. |